ديگ بخار لوله آبي (واتر تيوب ) :
اين ديگهاي بخار لوله آبي از نوع تك مخزني يا چند مخزني مي باشند. انعطاف پذيري در طراحي ديگ هاي لوله – آبي منجر به ساخت مخزنها و سطوح حرارتي متنوع در سطح جهان شده است. در اين قسمت به معرفي متداول ترين آنها مي پردازيم. امروزه بيشتر توليد كنندگان علاقمند به ساخت ديگهاي بخار دو مخزني يا تك مخزني مي باشند.

ديگ بخار واتر تيوب چند مخزني :
از دو يا چند مخزن به منظور قراردادن دسته تيوب هاي به هم چسبيده و تشكيل ناحيه تبخير كنوكسيون استفاده مي شود. در اين ناحيه، سطوح حرارتي ايجاد شده، باعث بازيافت بخشي از حرارت گازهاي حاصل از احتراق مي شوند. در شكل 2-3 نوع دومخزني با سوخت زغال نشان داده شده است.

ديگ دو مخزني
در ساخت اين ديگ هاي بخار از شيوه اتصال انبساط لوله به مخزن استفاده شده است (شكل 2-4 / الف). در اين شيوه لوله از طريق سوراخي كه قطرش كمي از قطر لوله زيادتر است، وارد مخزن مي شود.

ديگهاي اقتصادي
سپس با استفاده از غلطكهاي داخلي، قطر داخلي لوله را گشادتر مي كنند و بدين طريق لوله و مخزن به شيوه فلز به فلز كاملا به همديگر فشرده و (آب بندي) مي شوند. براي حصول اطمينان از محكم بودن لوله، عمل انبساط لوله تا كاهش %10-5 ضخامت ديواره لوله ادامه پيدا مي كند. ديگ هايي كه از اين شيوه اتصال استفاده مي كنند، به علت اشكال آب بندي لوله ها در فشارهاي بالا، فشارشان زير 100bar است.
در فشارهاي بالاتر، در سوراخ بدنه ي مخزن، شياري ايجاد مي كند. در نتيجه لوله هنگام منبسط شدن به داخل اين شيار نيز كشيده مي شود و مقاومت بيشتري در برابر نيروي كشش خارجي پيدا مي كند. سر انتهايي لوله ها را بنابر طراحي ديگ بخار و استانداردهاي مربوطه، گرد يا اريب مي سازند. (شكل 2-4 / الف)
در مواردي كه بخار داغ با درجه سوپر هيت بالا و فشار زياد مورد نياز باشد، دسته لوله هاي ناحيه كنوكسيون كارايي چنداني ندارد. زيرا قسمت عمده حرارت گازها در داغ كننده هاي بخار جذب شده، و گازهاي خروجي از اين قسمت، با دماي پايين، به لوله هاي ناحيه كنوكسيون كه به علت بالا بودن فشار، اب با دماي اشباع در آنها جريان دارد، وارد مي شود . عوامل فوق باعث مي شود كه در مقايسه با ديگ هاي با فشار پايين، انتقال حرارت كمتري در اين ناحيه صورت گيرد.

علاوه بر اين در ديگ هاي با فشار بالا، اغلب لازم مي شود كه به منظور تامين ضخامت لازم پوسته ديگ، فاصله بين لوله ها را افزايش داد. اين امر موجب مي شود تعداد لوله ها و در نتيجه سرعت گازها و سطوح انتقال حرارت نيز كاهش يابد .

در ديگ و بويلر بخار لوله – آبي كه داراي سوراخهاي متعدد جهت لوله ها است، مقدار تنش حلقه اي به اين صورت است: f=(P×D)/[2T×(p-d)/p
كه در آن: فشار طراحي شده ديگ P - قطر مخزن D - فاصله مركز به مركز لوله در طول مخزن (شكل 2-4 / الف) p

قطر سوراخ در مخزن d -
ارتباط فلز موجود مخزن با تحمل تنش ميان رديف سوراخ p-d/p لوله ها در طول مخزن ملاحظه مي گردد كه با افزايش فشار P، با فرض ثابت ماندن f، ضخامت مخزن بايستي افزايش يابد، مگر اين كه مقدار p-d افزايش يابد. بازده پيوندي را مي توان با افزايش فاصله گام لوله ها (p) يا كاهش قطر لوله ها (d)، افزايش داد.
در ديگ هاي فشار بسيار بالا، اتصال لوله ها به مخزن توسط جوشكاري گلوييهاي قوي (Stub) به لوله ها و مخزن صورت مي گيرد (شكل 2-4 / ب) تا جبران تمام يا قسمتي از فلز خارج شده ناشي از سوراخها را بنمايد. با اين عمل چنانچه تمام اصول استانداردهاي لازم را رعايت شده باشد، مقاومت پيوندي به %100 مي رسد.